Page 14 - [E-book] วันศาสนูปถัมภ์ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๖๕

¡ÃÁ¡ÒÃÈÒʹÒ

สวนตำแหนงอื่นอีก ๓ ตำแหนงนั้น ไดแก
๑. ปลัดจางวาง ไดแก หลวงธรรมการาจารย
๒. ผูชวย ไดแก ขุนซุกซนสังฆาธิกรณ (ราชทินนามบรรดาศักดิ์นี้ตอมาเปลี่ยนเปน ขุนพิสนทสังฆกิจ)
๓. จางวางกรมธรรมการ พระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดีศรีศุภราชพิริยพาหะ เปลี่ยนเปน
(พระธรรมการบดีศรีวิสุทธิศาสนวโรประการ)

สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว รัชกาลที่ ๕ (พ.ศ. ๒๔๑๑-๒๔๕๓)
ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ซึ่งเปนรัชสมัยของการปฏิรูป
การเศรษฐกิจและสังคมครั้งแรกของเมืองไทยที่ปวงชนไดรับผลของการปรับปรุงจากพระบารมีมาจนตราบเทา

ทุกวันนี้ งานดานพระศาสนาก็ไดรับการปรับปรุงดวย พระองคทรงมุงหวังที่จะเรงรัดปรับปรุงการศึกษาของ
ประชาชนใหทัดเทียมกับนานาประเทศ โดยจัดตั้งโรงเรียนขึ้นใหแพรหลาย แตรากฐานการศึกษาของไทยนั้น
มาจากวัดและพระสงฆ เมื่อตองการที่จะปรับปรุงการศึกษาของประชาชน จึงจำเปนตองปรับปรุงงานของ
คณะสงฆควบคูกันไปจนถึงกับมีกระแสพระราชดำรัสวา
“โรงเรียนที่จัดตั้งขึ้น มีกิจเกี่ยวของดวยพระอารามและพระสงฆมากอยู ควรจะไดรวมงานที่
เกี่ยวของมาอยูในบังคับเดียวกัน”
ดังนั้น ในป พ.ศ. ๒๔๓๒ จึงทรงใหรวมกรมหลายกรมที่เกี่ยวกับงานการจัดการศึกษาและงานที่
เกี่ยวกับพระศาสนามาอยูกรมเดียวกัน ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหเรียกชื่อวา กรมธรรมการ (มีฐานะเทา
กระทรวงแตสมัยนั้นเรียกวา กรม) ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ มอบหมายอำนาจหนาที่ใหกรมธรรมการ ดังนี้

เปนพนักงานที่จะบังคับบัญชาเกี่ยวของในพระสงฆ ตำแหนงที่พระยาพระเสด็จ และเปน
ผูบังคับการโรงเรียนและโรงพยาบาลทั่วราชอาณาเขต
กรมสังฆการีธรรมการยายมาอยูในสังกัดกรมธรรมการโดยกลับชื่อเสียใหมวา กรมธรรมการสังฆการี
หนาที่ของกรมธรรมการสังฆการีที่ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ มอบหมายใหปฏิบัติ ดังนี้
๑. พนักงานบัญชีพระสงฆ มีหนาที่สำรวจทำบัญชีพระภิกษุ สามเณร ทั่วราชอาณาจักร
๒. พนักงานการพระอาราม มีหนาที่เกี่ยวกับการสราง ซอมแซมบูรณะ และกิจการที่เกี่ยวของกับวัด
๓. พนักงานจัดผลประโยชนพระอาราม มีหนาที่จัดการศาสนสมบัติของวัด และ ของการพระศาสนา

๔. ตุลาการศาลพระธรรมการ มีหนาที่พิจารณาคดีเกี่ยวของกับพระภิกษุ สามเณร
๕. พนักงานการพระราชพิธี มีหนาที่เกี่ยวกับพระราชพิธีและพิธีตางๆ ที่พระสงฆเกี่ยวของอยูดวย
ตอมากรมธรรมการไดรับการปรับปรุงระบบการบริหารงานอีกครั้ง หลังจากที่ไดปรับปรุงมาแลว
เมื่อป พ.ศ. ๒๔๓๒ ไมนานนัก ทั้งนี้เพราะ
๑. พระเจานองยาเธอ กรมหมื่นดำรงราชานุภาพ (พระยศขณะนั้น) ไดเสด็จกลับจากการดูงาน
การศึกษาในภาคพื้นยุโรปปลายป พ.ศ. ๒๔๓๔ ไดทรงถวายความเห็นในการปรับปรุงการศึกษาสำหรับ
ประชาชนไวหลายประการ และทรงเห็นวาหากไดปรับปรุงระบบการบริหารของกรมธรรมการใหดียิ่งขึ้นแลว
การจัดการศึกษาสำหรับประชาชนก็จะบรรลุผลตามความเห็นของกรมหมื่นดำรงราชานุภาพ
๒. ภาระหนาที่ของกรมธรรมการมีมากขึ้นจำตองขยายและปรับปรุงระบบบริหารใหสามารถรับ

ภาระไดเต็มที่ พรอมทั้งเปนการเตรียมโครงสรางงานไวเพื่อการขยายในอนาคตดวย

13