Page 22 - วารสารสายตรงศาสนา ปีที่ ๒๐ ฉบับที่ ๔ (เมษายน - พฤษภาคม ๒๕๖๖)

การฟนฟูพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ชวงเวลาของพระราชพิธี

การจัดงานพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล ชวงเวลาของพิธีจะมีขึ้นประมาณเดือนหกของทุกป

แรกนาขวัญ ไดกระทําเต็มรูปบูรพประเพณีครั้งสุดทาย ความสำคัญ
ในป พ.ศ. ๒๔๗๙ แลวก็วางเวนไปจนกระทั่งในป พ.ศ. ๒๕๐๓ พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
คณะรัฐมนตรีไดมีมติใหฟนฟู พระราชประเพณีนี้ขึ้นใหม เปนพระราชพิธีเกาแกที่แสดงถึงการเริ่มตนฤดูทํานา ซึ่งจะเปน

และไดกระทําติดตอกันมาทุกปจนถึงปจจุบัน ดวยเห็นวา แบบอยางและเสริมสรางใหเกิดขวัญกําลังใจ รวมทั้งสิริมงคล
เปนการรักษาพระราชประเพณีอันดีงามมีผลในการบํารุงขวัญ แกเกษตรกรไทย

และจิตใจของคนไทย พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ ขั้นตอนพิธีกรรม
องคพระประมุขปจจุบันทรงมีพระราชกระแสใหปรับปรุงพิธีการ พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญนั้น ที่มา : ภาพพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ที่มา : ภาพพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
บางอยางใหเหมาะสมกับยุคสมัย และเสด็จพระราชดําเนิน เปนพิธีเกาแกโบราณและความสําคัญอยางมากตอประชาชน พุทธศักราช ๒๕๖๕ พุทธศักราช ๒๕๖๕

มาเปนองคประธานในพระราชพิธีนี้ทุกปสืบมามิไดขาด ชาวไทย ในสวนของขั้นตอนพิธีการนั้นประกอบดวย ๒ พิธี
พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญมีขึ้นมาในระยะแรกนั้น รวมกัน พระราชพิธีทางสงฆที่ประกอบพิธีกรรม พระราชพิธี ๕) พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ ทรงหลั่งนํ้าสังข

พระยาแรกนา ไดแก อธิบดีกรมการขาว (โดยตําแหนง) พืชมงคลนั้นกระทํากันในวันแรก ณ พระอุโบสถวัดพระศรี พระราชทานใบมะตูม ทรงเจิมพระราชทานธํามรงคกับ
ภายหลังไดกําหนดเปนปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ รัตนศาสดาราม มีขั้นตอนพิธีที่สําคัญดังตอไปนี้ พระแสงปฏักแกพระยาแรกนา สวนเทพีทั้ง ๔ ทรงหลั่งนํ้าสังข
(โดยตําแหนง) สําหรับเทพีทั้งสี่ พิจารณาคัดเลือกจากภริยา ๑) เจาหนาที่สํานักพระราชวังอัญเชิญพระพุทธรูป พระราชทานใบมะตูม ทรงเจิม พนักงานประโคมฆองชัย

ขาราชการชั้นโทขึ้นไป บุพพัณณปรัณณชาติที่นําเขาพิธี ประจํารัชกาลตาง ๆ รวมทั้งรัชกาลปจจุบันและเทวรูปองคสําคัญ ๖) พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงประเคนจตุปจจัย
พืชมงคลนั้น เปนขาวเปลือก มีทั้งขาวเจาและขาวเหนียว มาตั้งบนมาหมูในธรรมาสนศิลา หนาฐานชุกชีพุทธบัลลังก ไทยธรรม พระสงฆ ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก

นอกจากนี้มีเมล็ดพืชตาง ๆ รวม ๔๐ อยาง แตละอยางบรรจุ บุษบกพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากรใตธรรมาสนศิลา พระราชพิธีนี้เปนขวัญและกําลังใจใหกสิกรชาวไทย
ถุงผาขาวกับเผือกมันตาง ๆ พันธุพืชเหลานี้เปนของปลูกงอก เปนกระบุงเงินและกระบุงทองอยางละคู ซึ่งบรรจุขาวเปลือก ผูทําการเพาะปลูก ซึ่งทรงเห็นความสําคัญจึงโปรดเกลาฯ
ไดทั้งสิ้น นอกจากนี้ยังมีขาวเปลือกที่หวานในพิธีแรกนา พันธุดีและถุงบรรจุเมล็ดพันธุพืชชนิดตาง ๆ ใหประกอบพระราชพิธีนี้ขึ้น เปนพระราชพิธีสองวัน วันแรก

บรรจุกระเชาทองคูหนึ่งและเงินคูหนึ่ง เปนขาวพันธุดีที่โปรด ๒) ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ซึ่งดํารง คือพระราชพิธีพืชมงคล เปนพิธีสงฆ โดยนิมนตพระสงฆ ที่มา : ภาพพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
ใหปลูกในสวนจิตรลดา และพระราชทานมาเขาพิธีพืชมงคล ตําแหนงพระยาแรกนา แตงกายเครื่องแบบครึ่งยศประดับ ราชาคณะ ๑ รูปและเปรียญธรรม ๙ ประโยคอีก ๑๐ รูป พุทธศักราช ๒๕๖๕

พันธุขาวพระราชทานนี้จะใชหวานในพระราชพิธีแรกนา เครื่องราชอิสริยาภรณ และเทพีทั้ง ๔ แตงกายชุดไทย รวมทั้งหมด ๑๑ รูป มาเจริญพระพุทธมนตและคาถาพืชมงคล
สวนหนึ่งอีกสวนหนึ่งที่เหลือทางการจะบรรจุซองแลวสงไป ประดับเครื่องราชอิสริยาภรณ จุดธูปเทียน บูชาพระพุทธ ซึ่งเปนพระคาถาพิเศษ เรียกกันวา พิธีเสกขาว จัดที่วัด เปาหมายสําคัญของการประกอบพระราชพิธีพืชมงคล
แจกจายแกชาวนาและประชาชนในจังหวัดตาง ๆ ใหเปน มหามณีรัตนปฏิมากร แลวไปนั่งที่เกาอี้เฝา พระศรีรัตนศาสดาราม พิธีสงฆนี้แตเดิมไมมี มาเพิ่มเติมใน จรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เพื่อเปนการทําขวัญและเพื่อความอุดม

มิ่งขวัญและเปนสิริมงคลแกพืชผลที่จะเพาะปลูกในปนี้ ๓) พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ เสด็จพระราชดําเนิน สมัยรัชกาลที่ ๔ โดยพระสงฆผูเจริญพระพุทธมนตเสกขาวนั้น สมบูรณของพืชพันธุธัญญาหาร เนื่องจากขาวเปนอาหารหลัก
อนึ่ง นับตั้งแตป พ.ศ. ๒๕๐๙ เปนตนมา คณะรัฐมนตรี เขาสูพระอุโบสถ ทรงจุดธูปเทียนบูชาพระพุทธมหามณีรัตน พระราชประสงคเดิม โปรดใหนิมนตพระราชาคณะผูนับ ของคนไทย และเกษตรกรรมก็เปนอาชีพหลักของคนไทย

ไดประชุมปรึกษาลงมติใหวันพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล ปฏิมากรและพระพุทธรูปสําคัญ พระราชาคณะถวายศีลจบแลว เนื่องในราชตระกูล ฝายวิปสสนาถือพัดงา เปนประธาน ๑ มาตั้งแตสมัยโบราณ ดังนั้นประเพณีไทยหลายอยางมักเกี่ยวของ
แรกนาขวัญนี้เปนวันเกษตรกรประจําปอีกดวย ทั้งนี้ เพื่อให พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ ทรงพระสุหรายถวายดอกไมบูชา พระเปรียญอีก ๑๐ รูป โดยไดนิมนต พระพุทธโฆษาจารย กับวิถีชีวิตของเกษตรกร พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล
ผูมีอาชีพทางการเกษตรพึงระลึกถึงความสําคัญของการเกษตร แกพระพุทธคันธารราษฏร ทรงอธิษฐานเพื่อความสมบูรณ (ม.ร.ว.เจริญ อิศรางกูร ณ อยุธยา) วัดระฆังโฆสิตาราม แรกนาขวัญจึงถือวาเปนสิริมงคลแกพืชผลที่จะเพาะปลูกประจําป

และรวมมือกันประกอบพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล แหงพืชผลของราชอาณาจักรไทย เปนรูปสุดทาย นับแตนั้นมาจึงไดมีธรรมเนียมนิมนต กําหนดเวลาการประกอบพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัล
แรกนาขวัญเพื่อเปนสิริมงคลแกอาชีพของตน ทั้งยังกอใหเกิด ๔) หัวหนาพราหมณอานประกาศพระราชพิธีพืชมงคล พระราชาคณะวัดระฆังโฆสิตาราม เปนประธาน ๑ รูป แรกนาขวัญ ทํากันประมาณเดือนหกของทุกป เพราะเปนระยะ

ประโยชนแกเศรษฐกิจของประเทศชาติ จึงไดจัดงานวันเกษตรกร พระสงฆ ๑๑ รูป เจริญพุทธมนต (เจาะจงพระราชาคณะ พรอมดวยพระเปรียญ ๙ ประโยคลวนอีก ๑๐ รูป เขาไป เวลาที่เหมาะสมในการเริ่มตนทํานาในประเทศไทย แตไมมี
ควบคูไปกับงานพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ จากวัดระฆังโฆสิตารามเปนประธานสงฆ พระเปรียญธรรม เจริญพระพุทธมนต วันที่ ๒ เปนพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ การกําหนดวันที่แนนอน เนื่องจากตองพิจารณาฤกษยาม
ตลอดมา ๙ ประโยค ที่เปนภิกษุหนุมจากวัดตาง ๆ จํานวน ๑๐ รูป คือวันแรกนา เปนพิธีพราหมณ ปจจุบันจัดที่ทองสนามหลวง ที่เหมาะสมในแตละป

รวม ๑๑ รูป เจริญพุทธมนต)

๒๒ วารสารสายตรงศาสนา ปที่ ๒๐ ฉบับที่ ๔ ประจำเดือนเมษายน - พฤษภาคม ๒๕๖๖ ๒๓