Page 106 - [E-book] วันศาสนูปถัมภ์ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๖๕

¡ÃÁ¡ÒÃÈÒʹÒ

องคการศาสนาพราหมณ-ฮินดู

๑. สำนักพราหมณพระราชครู ในสำนักพระราชวัง

ประวัติโดยยอ
สำนักพราหมณพระราชครู ในสำนักพระราชวัง หรือเทวสถานโบสถพราหมณ ซึ่งเปนที่รูจักของบุคคล
ทั่วไปวา “โบสถพราหมณ” ตั้งอยูเลขที่ ๒๖๘ ถนนบานดินสอ แขวงเสาชิงชา เขตพระนคร จังหวัดกรุงเทพมหานคร
สรางขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระรามาธิบดี ศรีสินทรมหาจักรีบรมนาถ พระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช
ทรงโปรดเกลาฯ ใหสรางขึ้น เมื่อพุทธศักราช ๒๓๒๗ ภายในมีโบสถอยู ๓ หลัง กออิฐถือปูน มีกำแพงลอมรอบ
และทรงโปรดเกลาฯ ใหสรางเสาชิงชาขึ้น เมื่อวันพุธ แรม ๔ ค่ำ เดือน ๕ ปมะโรง พุทธศักราช ๒๓๒๙ ทรงสราง
เทวสถานและเสาชิงชาขึ้นตามประเพณีพระนครโบราณ เปนเทวสถานที่มีพราหมณเปนผูดูแล และพระราชพิธีสำคัญ
สำหรับพระนคร ทั้งนี้ ภายในเทวสถานจะประกอบดวย โบสถ ๓ หลัง ดังนี้
(๑) สถานพระอิศวร (โบสถใหญ) ภายในเทวสถานมีเทวรูปพระอิศวรทำดวยสำริด ปางประทานพร
โดยยกพระหัตถทั้ง ๒ ขาง และยังมีเทวรูปขนาดกลางอีก ๓๑ องค ประดิษฐานในเบญจา (ชุกชี) ถัดไปดานหลังเบญจา
มีเทวรูป ศิวลึงค ๒ องค ทำดวยหินสีดำ ดานหนาเบญจามีชั้นลด ประดิษฐาน เทวรูปพระพรหม ๓ องค พระราชครู
วามเทพมุนีเปนผูสราง เมื่อพุทธศักราช ๒๕๑๔ พระสรัสวดี ๑ องค (พระนางสรัสวดี นี้ นายลัลลาล ประสาททวยาส
ชาวอินเดียเปนผูถวาย เมื่อประมาณ ๒๐ ป มานี้) สองขางแทนลด มีเทวรูปพระอิศวรทรงโคนันทิและพระอุมาทรงโคนันทิ
ตรงกลางโบสถมีเสาลักษณะคลายเสาชิงชา ๒ ตน สูง ๒.๕๐ เมตร สำหรับประกอบพิธีชาหงสในพระราชพิธี
ตรียัมพวาย-ตรีปวาย ในวันแรม ๑ ค่ำ เดือนยี่ (พระพรหม) พิธีขาหงสในวันแรม ๑ ค่ำ และวันแรม ๕ ค่ำ เดือนนั้น
(๒) สถานพระพิฆเนศวร (โบสถกลาง) ภายในโบสถมีเทวรูปพระพิฆเนศวร ๕ องค ลวนทำดวยหิน
คือ หินแกรนิต ๑ องค หินทราย ๑ องค หินเขียว ๒ องค ทำดวยสำริด ๑ องค ประดิษฐานบนเบญจา ประทับนั่งทุกองค
(๓) สถานพระนารายณ (โบสถริม) ภายในทำชั้นยกตั้งบุษบก ๓ หลัง หลักกลางประดิษฐาน
พระนารายณทำดวยปูน ประทับยืน ๒ องคนี้เปนองคจำลองของเดิมไว (ของเดิมไดยายไปอยูที่พิพิธภัณฑ
ในสมัยน้ำทวม พุทธศักราช ๒๔๘๕) ตรงกลางโบสถมีเสาลักษณะคลายเสาชิงชาขนาดยอม สำหรับประกอบพิธีชาหงส
สูง ๒.๕๐ เมตร เรียกวา “เสาหงส”
บริเวณลานเทวสถาน ดานหนาประตูทางเขามีเทวาลัยขนาดเล็ก ประดิษฐานพระพรหมตั้งอยูกลาง
บอน้ำสรางขึ้นเมื่อ พุทธศักราช ๒๕๑๕ สมัยพระราชครูวามเทพมุนี เทวสถานไดขึ้นทะเบียนเปน “โบราณวัตถุสถาน”
สำคัญของชาติ ประกาศ ณ วันที่ ๑๘ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๙๒ นอกจากนี้ยังมีเสาชิงชา ตั้งอยูทางทิศตะวัน
ออกเฉียงใตของโบสถพราหมณ หรือ หนาวัดสุทัศนเทพวนาราม แขวงเสาชิงชา เขตพระนคร ซึ่งพระบาทสมเด็จ
พระรามาธิบดีศรีสินทรมหาจักรีบรมนาถ พระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ทรงโปรดฯใหสรางขึ้นตรงหนาเทวสถาน
เมื่อวันพุธ แรม ๔ ค่ำ เดือน ๕ ปมะโรง พุทธศักราช ๒๓๒๗ ตอมาสรางโรงกาด (โรงเก็บน้ำมันกาด) ขึ้น ณ ที่นั่น
จึงยายเสาชิงชามา ณ ที่ตั้งปจจุบัน การสรางเสาชิงชาขึ้นก็เพื่อจะรักษาธรรมเนียมการสรางพระนครตามอยางโบราณไว
โดยถือคติวาจะใหพระนครมีความมั่นคงแข็งแรง ตอมา กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนเสาชิงชา เปน “โบราณวัตถุ
สถาน” สำคัญของชาติ ประกาศ ณ วันที่ ๑๘ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๙๒

105